Nadpotliwość – definicja wroga

Nadpotliwość stóp to nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim medyczny
i psychologiczny. Stanowi około 2 do 3% wszystkich rozpoznań lekarskich.

Wydzielanie potu to reakcja obronna naszego organizmu na przegrzanie, zachodzi wtedy naturalny proces termoregulacji. Problem pojawia się wówczas, gdy na zewnątrz organizmu zostaje wydzielana nadmierna ilość potu, a nieestetyczny wygląd i zapach znacznie zaburzają jakość życia osób dotkniętych nadmierną potliwością. Wśród gruczołów potowych wyróżnia się gruczoły ekrynowe i apokrynowe.

Za nadpotliwość stóp odpowiedzialne są przede wszystkim gruczoły ekrynowe, których liczba stanowi około 3 mln (na 1cm² skóry przypada 300 gruczołów). Składniki potu ekrynowego to w ok. 99%  woda, jony sodu, magnezu, potasu, chloru i wapnia, a także mocznik i kwas mlekowy. Świeży pot jest niemal bezwonny, dopiero po pewnym czasie bakterie rozkładające i zawarte w nim substancje odpowiadają za powstanie nieprzyjemnego zapachu.

Główne przyczyny nadpotliwości stóp

Nadpotliwość stóp może stanowić objaw wielu chorób, najczęściej o podłożu endokrynologicznym (zaburzenia hormonalne, nadczynność tarczycy, choroby przysadki)
i neurologicznym. Pojawia się również po zastosowaniu niektórych leków (np. antydepresyjnych) oraz używek (kawa, alkohol).

Nadmierną potliwość mogą powodować również czynniki psychologiczne. Mówi się wtedy o poceniu emocjonalnym. Zdarza się również, że przyczyną są uwarunkowania rodzinne, wtedy problem pojawia się już w okresie dzieciństwa lub dojrzewania. Potliwość stóp nasila się  pod wpływem wysokich temperatur, jednak największą rolę odgrywają tu sytuacje stresowe. W wielu przypadkach problem nadpotliwości znika po okresie dojrzewania.

Metody diagnozy i leczenia nadpotliwości stóp

Postawienie diagnozy opiera się na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu chorobowego. Następnie przeprowadza się metody diagnostyczne pozwalające sprawdzić czynność gruczołów potowych. Jedną z najbardziej znanych metod jest próba Minora polegająca na reakcjach barwnych – obszary nadmiernej potliwości zabarwiają się na brunatno-fioletowy kolor.

W walce z nadmierną potliwością stóp główną rolę odgrywa  przede wszystkim leczenie przyczynowe. Spośród dostępnych metod leczenia nadpotliwości stóp wyróżnić należy: leczenie farmakologiczne, psychoterapię, a także metody inwazyjne
i nieinwazyjne. Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie leków antycholinergicznych, przeciwmuskarynowych, leków z grupy beta-blokerów lub leków uspokajających.

Do metod nieinwazyjnych należy między innymi jontoforeza. W zabiegu wykorzystuje się pole elektryczne, za pomocą którego wprowadzane są jony do tkanek. W wyniku natężenia prądu dochodzi do upośledzenia gradientu elektrycznego, odpowiedzialnego za przepływ  wydzielanego potu. Środek leczniczy, który wykorzystywany jest w  jontoforezie to przede wszystkim woda.

Stosuje się również toksynę botulinową, chlorek glinu czy leki antycholinergiczne. Przeciwwskazaniami do zabiegów jontoforezy są: ciąża, ropne stany zapalne skóry, a także obecność stałych metalowych elementów (implanty, rozrusznik serca). W dążeniu do osiągnięcia wymarzonego efektu liczy się przede wszystkim wytrwałość i regularność. Zabiegi należy powtarzać od 2 do 4 razy w tygodniu, a pierwsze efekty widoczne są po 6-10 zabiegach. Jontoforeza często przynosi bardzo dobre efekty, stanowiąc jednocześnie zabieg bezpieczny
i – co dla wielu pacjentów jest bardzo ważne – jest nieinwazyjna.

W leczeniu nadmiernej potliwości stóp swoje zastosowanie znalazła toksyna botulinowa, która ze względu na wysoką skuteczność posiada wielu zwolenników. Iniekcja toksyny botulinowej należy do grupy zabiegów inwazyjnych, podawana w dawkach leczniczych jest w pełni bezpieczna. Preparat podawany jest bezpośrednio pod skórę w miejscach szczególnej nadpotliwości. Mechanizm działania opiera się na zablokowaniu zakończeń nerwowych gruczołów potowych. Zablokowane zostaje uwalnianie acetylocholiny odpowiadającej za czynność gruczołów potowych, a tym samym dochodzi do tymczasowego „uśpienia” wydzielanego potu. Zmniejszenie wydzielania potu waha się średnio w granicach od 80%-90%, natomiast efekt zabiegu utrzymuje się od 4 do 12 miesięcy. Przeciwwskazaniami do wykonania zabiegu jest przede wszystkim ciąża, okres laktacji, choroby układu mięśniowego czy nerwowego. W przypadku stóp zabieg jest bardzo bolesny, dlatego ważnym elementem jest znieczulenie miejscowe. Skutkiem ubocznym jest przejściowe zaburzenie czucia.

W sytuacji, gdy wyżej wymienione metody nie przynoszą żadnych efektów, można sięgnąć po bardziej inwazyjne metody. Należy do nich sympatektomia lędźwiowa, czyli odnerwienie gruczołów potowych w odcinku lędźwiowym. Wyróżnia się tu dwie metody: przecięcie włókien nerwowych lub tymczasowa blokada pnia współczulnego. Tę drugą metodę stosuje się znacznie częściej, a efekt zabiegu utrzymuje się nawet do 3 lat. Decydując się na zabieg sympatektomii lędźwiowej, należy pamiętać o działaniach niepożądanych, jakie mogą pojawić się po zabiegu. Należy do nich przede wszystkim nerwoból, uszkodzenie żył i tętnic, zaburzenia seksualne. Leczenie tą metodą jednej okolicy może spowodować problemy z nadpotliwością  innych okolic ciała.

Jak należy pielęgnować stopy?

W walce z nadmierną potliwością stóp warto sięgnąć także po odpowiednie kosmetyki. Preparaty do pielęgnacji nadmiernie pocących się stóp powinny zawierać  w swoim składzie substancje hamujące rozkład bakterii (zminimalizowanie przykrego zapachu)i dające ochronę antybakteryjną, np. triclosan, chlorek glinu, siarczan glinu, clotrimazol, tlenek cynku czy urotropina. Na opakowaniach preparatów/antyperspirantów producenci często podają informacje o obniżeniu lub całkowitej redukcji wydzielania potu.

Trzeba jednak pamiętać, iż przy nadpotliwości stóp spowodowanej czynnikami emocjonalnymi lub fizjologicznymi, kosmetyki te nie przyniosą w pełni oczekiwanych efektów i niezbędna okaże się tu pomoc specjalisty oraz rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

Zmęczone i spocone stopy po ciężkim dniu

W przypadku zmęczonych i spoconych po całym dniu stóp  nieoceniona może okazać się kąpiel stóp z dodatkiem olejku z sosny górskiej, kory wierzby, rozmarynu, olejku z drzewa herbacianego lub szałwii. Wszystkie te surowce działają nie tylko odświeżająco i ściągająco, ale także antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo.

Ważną rolę odgrywa higiena stóp, szczególnie w czasie upałów, kiedy potliwość znacznie  się nasila. Należy myć stopy kilka razy dziennie, używać odświeżającego sprayu  i pudrów, zmieniać skarpetki (wyłącznie bawełniane). Buty powinny być wykonane  z naturalnych, usprawniających cyrkulację powietrza materiałów.
Z powodu wydzielanego potu w ciągu dnia nie należy nosić codziennie tej samej pary butów.Należy dać im odpowiedni czas na wywietrzenie i wysuszenie, aby podczas zakładania czuć pełnię komfortu.

Skutki nadpotliwości stóp to nie tylko wilgotne stopy czy uczucie skrępowania w miejscach publicznych. Nieleczona nadpotliwość stóp prowadzi do maceracji naskórka,
a wilgotne środowisko stanowi idealne podłoże do rozwoju infekcji grzybiczych
i bakteryjnych. Do powikłań można zaliczyć również potówki, czyli rozsiane wykwity skórne w postaci czerwonych krostek lub małych pęcherzyków.